ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

Σήμερα, η φράση «εκδοτική επιτυχία» είναι συνυφασμένη με την εμπορική επιτυχία. Με άλλα λόγια σημαίνει μόνο ότι, το τάδε βιβλίο  πουλάει (συνήθως ενάντια στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της έκδοσης ή και του ίδιου του περιεχομένου του). Σπανιότερα ίσως και να σημαίνει την ποιοτική καλαισθησία που διαθέτει ένας συγκεκριμένος εκδοτικός οίκος χωρίς ωστόσο αυτή να επεκτείνεται απαραίτητα και στους τίτλους που επιλέγει.  Υπάρχει όμως και μια τρίτη κατηγορία εκδοτικής επιτυχίας που στους περισσότερους περνά απαρατήρητη, όμως για μένα αποτέλεσε την λυδία λίθο της αναγνωστικής μου ωριμότητας και της οφείλω μεγάλη ευγνωμοσύνη.

Είναι διαδικτυακό κίνημα και εξαπλώνεται γρήγορα σαν την σωματική αποσύνθεση. Αν δεν το ξορκίσεις εγκαίρως μπορεί να σε στοιχειώσει. Μείνε μακριά. Καλύτερα να πλέκεις ζιπουνάκια για τις νεραντζιές της Αθήνας παρά εγκώμια για φρεσκοπεθαμένους καλλιτέχνες. Έτσι δε θα γίνεσαι και ενοχλητικός... τουλάχιστον για τις νεραντζιές.

Τα τελευταία χρόνια έχουν πληθύνει τα βιβλία που έχουν ως θέμα τους την βλακεία – εκουσίως δηλαδή, γιατί εκείνα που την έχουν ακουσίως είναι υπερπολλαπλάσια των πρώτων! Φαίνεται πως ασκούν μια απαράμιλλη γοητεία σε βλάκες και έξυπνους και πωλούν τρελά, κάτι που θεωρείται σαφέστατα έξυπνο για τον συγγραφέα τους. Όμως όταν τιγκάρεις στα κλισέ ένα (λογοτεχνικό) κείμενο (εκτός και αν είναι κατάλογος με κλισέ) δεν θεωρείται και πολύ έξυπνη κίνηση – τουλάχιστον από εκείνους τους αναγνώστες που δεν θέλουν να τους περνάνε για βλάκες!

Βράδυ Παρασκεύης, παρουσίαση βιβλίου στη μικρή μας πόλη. Την ίδια ώρα παίζει η Πανάθα στην Ευρωλίγκα. Τι δίλημμα! Ταυτόχρονα να καίγομαι γιατί έχω ποντάρει και τρία ευρώ στην υπουργοποίηση της Λυδίας Κονιόρδου στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Πολιτισμός ή αθλητισμός; Δεν ήξερα σε ποιο γήπεδο να παίξω μπάλα. Τελικά επέλεξα την παρουσίαση – αν ήταν τόσο βαρετή όσο οφείλουν να είναι όλες οι παρουσιάσεις βιβλίου, σκέφτηκα, θα προλάβω το ημίχρονο του Πανάθα. Για στάσου, τι βιβλίο παρουσιάζεται; Νεανική λογοτεχνία; Καλά, παίζει να προλάβω και το δεύτερο δεκάλεπτο! Δυο παρατάσεις αργότερα δεν σκεφτόμουν καθόλου τον Πανάθα (που έχασε γαμώ την τρέλα μου, τώρα το συνειδητοποιώ!) και είχα κολλήσει σε όσα θαυμαστά άκουσα στην πιο ενδιαφέρουσα παρουσίαση βιβλίου που έγινε ποτέ.

Τι γιορτάζουμε σήμερα; Το όχι, το ναι, το ίσως; Γιατί, ενώ όλοι ξέρουμε ότι το εθνικό φρόνημα σε ψηλώνει ως άνθρωπο, εξεγειρόμαστε τόσο πολύ όταν κάτι τέτοιο γίνεται και με τεχνητά μέσα, ας πούμε, με δεκάποντες γόβες; Γιατί μετά την παρέλαση όλοι πάμε και πίνουμε φρέντο εσπρέσσο, έναν τόσο χαρακτηριστικά ιταλικό καφέ; Τι θα συμβεί αν σε μία αντιπολιτευτική συνωμοσία όλοι συντονίσουν το... ένα στο δεξί; Το ένα στ' αριστερό αποκτά όντως βαρύνουσα σημασία όταν κυβερνά η Αριστερά, ή απλώς έχουμε συνηθίσει να το θεωρούμε ηθικό πλεονέκτημα της παρέλασης;

  Θα μιλήσω λίγο για ποίηση. Καλέ, μην σκυλιάζετε, ένα απλό γατάκι είμαι! Θεωρώ ότι η (καλή) ποίηση δεν γράφεται με την καρδιά, ούτε διαβάζεται με αυτόν τον τρόπο. Όποιος γράφει με την καρδιά, πολύ γρήγορα έχει να αντιμετωπίσει προβλήματα με βουλωμένες αρτηρίες και εκνευριστικές αρρυθμίες. Όποιος πάλι διαβάζει με την καρδιά, πεθαίνει από συγκινησιακό έμφραγμα πολύ πριν τελειώσει το βιβλίο.

Άκου ένα φανταστικό σενάριο: φαντάσου το Ανώτατο Βραβείο Λογοτεχνίας να βραβεύει την ανώτατη λογοτεχνία! Έλα, ξύπνα τώρα.

Κοντοζυγώνουν και τα Νόμπελ Λογοτεχνίας και όλοι κρατάμε την ανάσα μας. Θα ξέρουμε τον βραβευμένο; Θα προφέρεται το όνομά του με τον αγύμναστο μυ της μεσογειακής μας γλώσσας; Θα έχει μεταφραστεί κάποιο βιβλίο του στα ελληνικά; Πότε θα εμφανιστεί ο πρώτος που θα ανακοινώσει στα κοινωνικά δίκτυα ότι τον γνωρίζει και μάλιστα τον έχει διαβάσει, λαχτάρα ανάλογη με εκείνη της ανακοίνωσης του πρώτου μωρού κάθε νέου χρόνου; Τα πηγαδάκια στις παρέες δίνουν και παίρνουν – νισάφι πια με την πολιτική της Ελλάδας, ας μιλήσουμε και λίγο για την πολιτική της Σουηδίας!

Αποστρέφομαι τις σχολές δημιουργικής γραφής γιατί μοιάζουν γεμάτες δημιουργική ασάφεια. Το ίδιο αποστρέφομαι και τις λέσχες ανάγνωσης, γιατί εκείνες είναι γεμάτες αναγνωστική σαφήνεια. Δε θέλω να μου λένε, τι και πώς να διαβάζω/γράφω. Τότε γιατί κρατώ ετούτον τον οδηγό συγγραφής στα χέρια; Ελάτε, μην είστε εριστικοί, αφού όλοι το ξέρουμε ότι αυτά τα βιβλία μπορούν να γίνουν πολύ διασκεδαστικά, είτε το επιδίωκαν εξαρχής είτε όχι.

Μετά τον ντόρο που προκλήθηκε σχετικά με τον Καλβίνο και το κατά πόσο αποτελεί σοφή επιλογή για έναν νεοφώτιστο αναγνώστη, έρχομαι σαν ανύπαρκτος ιππότης προς υπεράσπισή του και θα προσπαθήσω να γκρεμίσω το κάστρο των διασταυρωμένων (αναγνωστικών) πεπρωμένων.